1. Literatür Tarama

1.1. Literatür Nedir?

Literatür, fransızca kökenli littérature kelimesinden gelmektedir. TDK’ya göre, edebiyat ve kaynak anlamlarına gelmektedir. Akademik camiada kullandığımız anlamıyla literatür, belirli bir konu hakkında hazırlanan çalışmaların sistemli biçimde toplanmasıdır.

Bilgiye ulaşmanın bu denli hızlı, kolay ve sınırsız olduğu bir dönemi yaşayan bizler; aradığımız konu özelinde adeta yüzme bilmeyen kişinin denizde boğulması gibi araştırmalarımızı yaparken gözün görmediği bilgi denizinde çırpınıyoruz.

Ancak, bilgiye ulaşma tekniğini öğrenirsek; bir nevi yüzmeyi bilen kişinin hedefine doğru ilerlemesi gibi aradığımız konu özelinde çalışmalarımızı doğru bir şekilde sonuçlandırabiliriz. Bu yazımızda özellikle akademik çalışmalarda izlenmesi gereken süreçler kısa ve öz olarak istifadenize sunulmuştur.

Öncelikle literatür tarama nedir ile başlarsak; mevcut kaynak ve belgeleri inceleyerek sonucunda veri toplama şeklinde ifade edebiliriz.

2. Literatür Taramanın Faydaları

• Çalışılacak konuyla ilgili kuramsal bir temel kazanılır.
• Önceki çalışmaların sonuçlarının bilinmesi, benzer çalışmaların sonuçlarının incelenebilmesini sağlar.
• Kendi yapacağınız araştırmanın önemini ve literatürde nasıl bir boşluk dolduracağının anlaşılmasını sağlar.
• Çalışmanın sınırlarını belirlemeye yardımcı olur.

“Aradığını bilmeyen, bulduğunun farkına varamaz”

3. Literatür Tarama Süreci

• Verilerin toplanması
• Toplanan verilerin öneminin araştırılması
• Toplanan verilerin problemle ilişkisinin kurulması
• Edinilen bilgilerin sınıflandırılması

Literatür tarama yapılırken; anahtar kelimeler, konu, yazar ismi, yer ve zaman gibi bilgiler kullanılarak araştırma yapılabilir. Kütüphaneler, veri tabanları, dizinler, indeksler gibi elektronik kayıtlar araştırma yapabileceğimiz fiziksel ve internet ortamında araştırma yapabileceğimiz ortamlardır.

4. Konu Hakkında Bilgi Derinliğine Doğru Sıralama Yapmak

Araştırmacı problemle ilgili çalışmaya başlamadan önce;

• Belirlediği konudaki diğer makaleleri ve bulguları incelemelidir.
• Konu hakkında önceden yapılmış bir çalışma olup olmadığını belirlemelidir.
• Diğer araştırma sonuçlarını inceleyerek bilgisini arttırmalıdır.
• Rapor hazırlama sürecinde diğer araştırmalara atıf yapmalıdır.

Sonuçta; aynı konular önceden yapılmış araştırmalarda eksik kalmış ya da geliştirilmeye açıksa araştırma bu noktalara yönlendirilebilir.

Araştırmaya kaynak olacak kaynaklarda genelden özele doğru kaynak sıralaması:

• Kitap ve ansiklopediler
• Tez ve derleme makale çalışmaları
• Konuya ilişkin özgün makaleler

5. Literatür Tarama Verilerini Sınıflandırma

• Ne zaman?
• Niçin?
• Nasıl?
• Ne?
• Kim?

6. Sonuç Ve Değerlendirme

Literatür taraması yapılırken araştırılan kaynakların akademik değerinin olması gerekir. Dergi, gazete gibi akademik olmayan eserler kaynak olarak kullanılmamalıdır.

Çalışmaya tesir eden kaynaklar birincil ve ikincil kaynak olarak ifade edilir. Birincil kaynaklar; o alandaki ilk yazılı akademik çalışmalardır. Bilimsel dergilerdeki özgün makaleler bu gruba dahildir. Birincil kaynakların derlemesi, orjinal araştırmayı özetleyen veya tartışan ansiklopedi ve dergilerde yer alan makaleler, ders kitabı gibi kaynaklar ikincil kaynağı oluşturur.

Sonuç olarak; literatür taramanın amacı bilgi denizinde hedeflenen limana ulaşabilmektir. Bu sebeple, plan ve programlı bir şekilde ve araştırma tekniklerine uygun çalışmaları ilerletmek bilgi denizinde kaybolmadan ilerlemek için gereklidir.

Kaynakça

1. https://www.akademikkaynak.com/literatur-nedir.html, Erişim T. 22.11.2022
2. Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak, E., Akgün, Ö.E., Karadeniz, Ş., Demirel, F., (2016). Bilimsel Araştırma Yöntemleri 21. Baskı, Ankara: Pegem Akademi.
3. Ekinci, C.E., (2018). Fen ve Mühendislik için Bilimsel Araştırma Yöntemleri Üçüncü Baskı, Ankara: Data Yayınları.
4. Ders notları, “Bilimsel Araştırma Teknikleri Ve Yayın Etiği”, Kocaeli Üniversitesi, 2022